Όχι τώρα Μαρσέλ...
τότε, εκεί, εγώ μια άλλη.
Ιούνιος 2015
GR
Βίντεο - εγκατάσταση.
Διαστάσεις μεταβλητές [ενδεικτικά (17X7X9)m]
Υλικά: Σκοτάδι, ήχος, σκαλωσιές, οστεοφυλάκιο (35 κουτιά που παραχωρήθηκαν κατόπιν αιτήσεως από κοιμητήριο), παλιός καθρέφτης διαβρωμένος στο κέντρο, τσιγκέλια, καρέκλες, θερμά φώτα με ροοστάτες.
Ο ήχος είναι φτιαγμένος με εγγραφή, επεξεργασία και μοντάζ χτυπημάτων σε σίδερα στα οποία ενέπλεξα τη δική μου φωνή να μιλάει πάνω σε δικό μου κείμενο.
Το έργο εκκινεί από το μυθιστόρημα του Μαρσέλ Προύστ «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο».
Ένα μεταλλικό «χωροχρονικό» πλέγμα διαγράφει τον «περασμένο χρόνο» μέσα απ’ το χώρο και φιλοξενεί ακόμα τα αποτυπώματα οδυνηρών αναμνήσεων. Το μέταλλο σηματοδοτεί την εποχή του Προύστ (1871- 1922) με τις μεγάλες μεταλλικές κατασκευές σε σταθμούς, γέφυρες, πύργους (Άιφελ-1889) κλπ, αλλά και το σήμερα που με την βιομηχανική του στάμπα πνίγει και φαντάζει σαν φυλακή, που μέσα από το φως των «φανών» εξαϋλώνεται και χάνεται…Το μέγεθος μεγάλο, σε υποβάλει στην ταύτιση με το υλικό… και οι 7 πληγές καρφιτσωμένες στο χρόνο όπως στα βιβλία του Προύστ…
Ένας καθρέφτης που κοιτάζω και στο σήμερα ανακαλώ το χθες.. Πιάνοντας το νήμα, όπως ο Προυστ, από μια εικόνα που ίσως κάποτε αξιωθώ να ξαναδώ μέσω της αθέλητης μνήμης, ξετυλίγω συμβάντα της ζωής μου, ψυχαναλύοντας με, και ανασύρω πάντα την εικόνα ενός γυναικείου χεριού. Ενός χεριού που με χάιδεψε όταν ήμουν παιδί. Ενός χεριού που αργότερα πενθεί, ενός άλλου χεριού με τρυφερή, αισθησιακή διάσταση, ενός χεριού που διώχνει, ενός χεριού που εκλιπαρεί, ενός χεριού που καταγράφει την απώλεια, και τέλος ενός χεριού που ξαναπιάνει το τιμόνι της ζωής.
Το τραύμα, το επαναλαμβανόμενο τραύμα που οδηγεί στην αποκάλυψη της «διαφορετικότητας».
Προύστ ο συγγραφέας που τολμά να αγγίξει το «διαφορετικό»…
Ένας συγγραφέας που εκφράζει χωρίς δισταγμό την εκμηδένιση του εγωισμού μας από έναν μεγάλο έρωτα και την οδύνη της ζήλιας, της απόρριψης, των παθών και την σωτήρια ύπαρξη της τέχνης…
Μ’ αυτό το σκεπτικό η «σκαλωσιά» φτιάχνει το έργο μου, που αγκαλιάζει μέσα της τους θεατές όπως η τέχνη τον άνθρωπο.
Τους θεατές που αποτελούν, με ανάλαφρο και διασκεδαστικό τρόπο, το μεγάλο μωσαϊκό της ποικιλίας των τύπων, των τάξεων και της διαφορετικότητας των ανθρώπων που τόσο γλαφυρά και με χιούμορ εξέφρασε ο Προυστ.
…Και στη στροφή, η απώλεια.. ο θάνατος. Η αγωνία του να γερνάς και να βλέπεις το τέλος του χρόνου. Ο Θάνατος των αγαπημένων μας αλλά και η απώλεια του ίδιου μας του εαυτού μετά από τις αδυσώπητες οδύνες μας. Απώλεια που μας κάνει πιο δυνατούς. Αρκεί να κοιτάξεις γύρω σου μέσα από την «θρησκεία» της τέχνης, και εκεί που νιώθεις το τέλος, να ανιχνεύσεις το διαβατήριο σημάδι του νέου κύκλου της ζωής σου, μιας νέας αρχής… την οποία θα ζήσεις σαν ένας άλλος. Άλλος από τον παλιό σου εαυτό…
Ή αλλιώς
«Από παιδί είχα ένα χάρισμα, ήξερα να υποφέρω.»*1
Συνειδητοποίησα τη φύση μου και «γλίστρησα», έζησα την απώλεια των αγαπημένων μου και «έπεσα».
Έγινα καταθλιπτική, «για χρόνια πλάγιαζα νωρίς»,*2 αρρώστησα βαριά και το θεώρησα μεγάλη τύχη για να μην υποφέρω πια την οδύνη της ζήλιας μου και της απόρριψης.
Τα τραύματα ξέμειναν παρ’ ότι οι μνήμες θάμπωσαν ή χάθηκαν.
Σώθηκα μόνο όταν κατάλαβα και ταύτισα την ζωή μου με την μαθητεία της τέχνης. Προσπαθώ να «ζωγραφίσω» αυτά που δεν «ζωγραφίζονται», κι όμως είναι γοητευτικό ταξίδι να προσπαθείς ξανά και ξανά, αμφιβάλλοντας. Εκφράζομαι κόντρα στο μάταιο της φθοράς μου.
Έγινα μια άλλη, ξαναγεννήθηκα, ξανάρχισα να μ’ αγαπάω, ξανάρχισα ν’ αγαπάω και ίσως, αθέλητα μόνο, μπορεί να θυμηθώ στιγμές μιας άλλης ζωής, της ζωής ενός επιλήσμονος εαυτού*3.
"Οι αναμνήσεις σε σκοτώνουν. Δεν πρέπει λοιπόν να σκέφτεσαι όσα αγαπάς, ή μάλλον καλύτερα να τα σκέφτεσαι, γιατί ειδάλλως διατρέχεις τον κίνδυνο να τα βρεις, λίγο λίγο, στο μυαλό σου." – Σάμιουελ Μπέκετ
Αθήνα, Ιούνιος 2015
Άντα Πετρανάκη
*1,2 το έγραψε πρώτος ο Προυστ
*3 χαρακτηρισμός που αναφέρεται από τον Προυστ «…ο επιλήσμων εαυτός…»