Στο πλαίσιο του πειραματικού πρότζεκτ Μεθύστερη δράση: Διασκευές του καλλιτεχνικού ριζοσπαστισμού,  κληθήκαμε από τον Επιμελητή της έκθεσης Κωστή Σταφυλάκη, εικαστικό και Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, να εστιάσουμε σε ένα έργο ή μια καλλιτεχνική φυσιογνωμία της δεκαετίας του ’70 από το σύνολο των Ελλήνων καλλιτεχνών που διακρίθηκε για τον καλλιτεχνικό ριζοσπαστισμό με τον οποίο προσέγγισε τον τότε κοινωνικοπολιτικό αναβρασμό, ή όχι. Το πεδίο αυτό λόγω του ερευνητικού του χαρακτήρα χωράει την κατάφαση αλλά ενδεχομένως και την άρνηση της παραπάνω θέσης.

Κατόπιν έρευνας στο ευρύ αρχείο του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (ΙΣΕΤ), όπου και έλαβε χώρα η έκθεση, η προσωπική μου επιλογή ήταν σχετικά με το έργο της Χρύσας Ρωμανού. Συγκεκριμένα το έργο μου Στρατηγική πράσινου σάπωνος εφορμά από μια σειρά κολάζ που η Ρωμανού τιτλοφόρησε International luna park. Την εκτύπωση ενός από τα κολάζ αυτά ενσωμάτωσα στο έργο μου. Το συγκεκριμένο περιελάμβανε έναν στόχο που πάνω σ’ αυτόν ήταν πολλά παιδικά κεφαλάκια. Και γύρω τους ήταν πάρα πολλά καταναλωτικά προϊόντα, γνωστές και πολυδιαφημισμένες φίρμες της εποχής. Στο πάνω μέρος της εικόνας η Ρωμανού είχε τοποθετήσει τις λέξεις International luna park, tir (ψήσιμο), chasse a l’ home (ανθρωποκυνηγητό). Η εικαστικός το 1956 εστίασε στην υπερκατανάλωση και στην άνοδο της διαφήμισης που είχε κυριαρχήσει στα μέσα μαζικής επικοινωνίας.

 

Ζώντας αρκετά στο Παρίσι επηρεάσθηκε από τους καταστασιακούς και κυρίως τον Guy Debor, τον συγγραφέα του “Η κοινωνία του θεάματος”, και στηλίτευσε με το έργο της αυτόν ακριβώς τον κυρίαρχο ρόλο της διαφήμισης και την κατακλυσμιαία δυναμική της που έθετε στο στόχαστρο τις μελλοντικές γενιές, δημιουργώντας ένα καταναλωτικό «ανθρωποκυνηγητό» και ένα ιδεολογικό «ψήσιμο»  προκειμένου της καταστολής των πηγαίων επιθυμιών από μια πλήρως χειραγωγημένη πραγματικότητα κοινωνικών απαιτήσεων. Ο ρόλος λοιπόν των καταναλωτικών αγαθών, αυτών καθ’ αυτών, ως προς την πραγματική τους αξία και όχι τη διαφημιστικά προβαλλόμενη, καθώς και η ενοχοποίηση ή όχι του ρόλου της διαφήμισης είναι κυρίαρχα ζητούμενα στο έργο μου.

​

Για τη δική μου προσέγγιση αφορμή στάθηκε μια διάλεξη που έδωσε στο Πανεπιστήμιο ένας καθηγητής του marketing προτρέποντας τους φοιτητές του να διανθίζουν, ως μελλοντικοί επαγγελματίες, τα αρχικά προϊόντα με διάφορα πρόσθετα χαρακτηριστικά έτσι ώστε να παρατείνουν το καταναλωτικό ενδιαφέρον και, όπως λέγεται στη γλώσσα του marketing, τον κύκλο ζωής τους. Αυτό σημαίνει για μένα μια συνεχή και μεγάλη κοροϊδία. Δεν αρνούμαι την πρόοδο που ενσωματώνουν τα καταναλωτικά προϊόντα στη φάση της δημιουργίας τους αλλά θεωρώ αυτήν τη σπουδή του marketing που αφορά στη φάση της παράτασης του βίου των προϊόντων, με προσθήκη ελκυστικών χαρακτηριστικών, συχνά κενών ουσίας, μια μέγγενη ανούσιου καταναλωτικού ανθρωποκυνηγητού.Ως εκ τούτου τοποθέτησα δίπλα στην αφίσα του έργου της Ρωμανού, δίπλα δηλαδή στον κύκλο του στόχου της, μια αφίσα με έναν άλλο θεωρητικό κύκλο, αυτόν του χρόνου ζωής των προϊόντων με διατυπωμένη συνάμα μια απορία που εξέφρασε μια φοιτήτρια του marketing σ’ αυτόν τον καθηγητή όταν τον ρώτησε στο τέλος του μαθήματος, γιατί το πράσινο σαπούνι επιβιώνει στο πέρασμα των χρόνων χωρίς ιδιαίτερα φκιασίδια. Έτσι για να δώσω έμφαση σ’ αυτήν την τόσο απλή αλλά καίρια ερώτηση στράφηκα προς την παραγωγή και τη διάθεση αυτού του ουσιαστικού προϊόντος. Έτσι έκανα μια συνέντευξη στον επιχειρηματία Σωτήρη Παραδείση στον οποίον ανήκει η εταιρεία σαπουνιών ΕΛΑΑ προβάλλοντας το ερώτημα της Όλγας «ποιον κύκλο ζωής έχει το πράσινο σαπούνι». Η απάντησή του ήταν ότι τα προϊόντα που ενσωματώνουν πραγματικές αξίες και φυσικές αρετές, δεν διαγράφουν «κύκλο» ζωής αλλά μια γραμμική πορεία μέσα στο χρόνο. Φυσικά μαζί με την συνέντευξη/ διαφήμιση ο επιχειρηματίας κατόπιν αιτήματός μου, μου παραχώρησε για τις ανάγκες του έργου περί τα 500 σαπούνια και ένα στεγνωτήριο στο οποίο ήταν τοποθετημένα.Πεντακόσια σαπούνια που χάριζαν το άρωμά τους σε όλη την έκθεση και παρέπεμπαν εμφατικά στην έννοια της καθαρότητας που ίσως τίθεται αναγωγικά και ως το εκλιπόν ζητούμενο.

Το θέμα της διαφήμισης, εξήντα χρόνια μετά από το έργο της Ρωμανού, προσεγγίζεται μ’ έναν ανοίκειο για την τότε εποχή τρόπο. Ένα διαφημιστικό βίντεο ενσωματώνεται σ’ ένα έργο και προωθείται μέσω του έργου ένα προϊόν. Η καλλιτεχνική πρακτική  δεν κρατά αποστάσεις από την καθημερινή πρακτική και στην περίπτωση αυτήν με ειλικρίνεια δέχεται την σαρωτική υπεροχή της διαφήμισης αλλά και την ευεργεσία της χορηγίας. Θέτει όμως μια αφορμή αναστοχασμού των καταναλωτικών επιλογών και παράλληλα ένα αίτημα οικολογικής ματιάς και επανεξέτασης  μιας ουσιαστικότερης διαχείρισης των αναγκών μας, δεδομένου ότι οι θετές ανάγκες μας περιπλέκονται με τις πραγματικές μας επιθυμίες τόσο αριστοτεχνικά που ενδεχομένως τις νιώθουμε απαραίτητες και πηγές καθημερινής ικανοποίησης.